Charakterystyka postaci – jak pomóc dziecku napisać wypracowanie

Czy pisanie wypracowanie przez twoje dziecko kojarzy Ci się z drogą przez mękę? Już widzisz minę swojego dziecka, które zniechęcone będzie wisieć nad zeszytem? Zaznaczam, że to nie ty masz je napisać, tylko jest to praca domowa twojego dziecka.

Większość z nas musiała się z tym zmierzyć nie jeden raz.

Jak pomóc dziecku w pisaniu wypracowania, ale nie napisać go za dziecko? Jak wskazać kierunek, ale nie narzucić swojego zdania?

Pomoże w tym prosta metoda notowania – gwiazda skojarzeń.

Opis postaci

Pewnie jako rodzic nie raz musiałaś/musiałeś się z tym problemem zmierzyć. Rzadko które dziecko chętnie pisze wypracowania, a szczególnie na narzucony mu temat, o bohaterze, którego nie lubi. Nie będę tu rozstrzygać trafności wyboru lektury. To temat na zupełnie inną historię …

Chciałabym skupić się o jednym typie wypracowania, czyli opisie postaci często nazywanym charakterystyką bohatera.

Jeśli dziecko ma wybór, tzn. może wybrać z jakiego tekstu kultury (książki, filmu, przedstawienia, komiksu) może wybrać postać do charakterystyki sprawa się komplikuje. Oczywiście jest szansa, że wybierze postać, która się mu podoba i chętniej zasiądzie do pisania. Szybko może się jednak okazać, że niezbyt dużo wie/pamięta o wybranej postaci. Kwestię wyboru zostawmy też na inny raz.

Jeśli postać do opisania jest z góry narzucona przez nauczyciela, jeden problem – problem wyboru – mamy rozwiązany.

Skupmy się na technicznym aspekcie pisania charakterystyki postaci. A pomoże nam w tym gwiazda skojarzeń, bo przecież o skojarzenia piszącego chodzi.

Brak planu dobrym planem

Dziecko najczęściej siada do pisania wypracowania bez planu. Zaczyna spisywać swoje myśli, czasem dość chaotycznie. Szybko kończą mu się pomysły i traci motywacje do dalszej pracy.

Jak tego uniknąć?

Pisać bez planu, ale z planem. Na pierwszy rzut oka może się to wydać dziwne, ale w przypadku opisu postaci metoda ta sprawdza się wyśmienicie. Jeśli zaczęlibyśmy od sporządzenia planu wypracowania, bardzo szybko nasze dziecko zamarzyłoby o grze komputerowej lub serialu. Dlaczego? Zobaczyłoby ogrom pracy, która go czeka, co uaktywniłoby ciałko migdałowate w jego mózgu. Stąd prosta droga to „uciekaj, ratuj się kto może”, czyli naturalnej reakcji na zagrożenie, jaką jest trudne zadanie.

Jak pracować tą metodą

Przede wszystkim wytłumaczyć dziecku, co ma zrobić.

Oto prosta instrukcja

Potrzebujesz kartki A4 – najlepiej bez linii i kratek. Na kartce w układzie poziomym umieść imię, pseudonim lub imię i nazwisko bohatera. Wokół centrum, którym jest imię bohatera, wypisz wszystko, co ci się z nim kojarzy. Pamiętaj by były to tylko pojedyncze słowa określające cechy bohatera. Nie pisz całymi zdaniami – to zostaw sobie na później. Połącz skojarzenia z centrum. W ten sposób skojarzenia stworzą promienie gwiazdy. Żeby wyróżnić imię bohatera znajdujące się w centrum, możesz wziąć je w ramkę.

Pierwsza część zadania za tobą. Teraz czas na zapoznanie się ze schematem charakterystyki – to tylko 3 punkty:

1) wstęp

2) rozwinięcie

3) zakończenie

Przeczytaj poniższy opis i przypomnij sobie, co powinno znaleźć się w każdej części.

Schemat charakterystyki postaci

Wypracowanie powinno posiadać określoną strukturę, która zapewnia mu spójną całość.

Charakterystyka postaci składa się z następujących części:

1) WSTĘP

We wstępnie musi znaleźć się wizytówka postaci:

• imię
• nazwisko
• pseudonim
• pochodzenie
• tytuł utworu, z którego pochodzi
• nazwisko autora tego utworu.

Ważne jest też twoje zdanie kluczowe – dlaczego wybrałeś tę właśnie postać.

Wstęp nie musi być długi, ale musi jasno nawiązywać do tematu.

2) ROZWINIĘCIE

Rozwinięcie to bardzo ważna część wypracowania. Tu znajdzie się najwięcej informacji dotyczących tematu.

Opisz cechy charakteru i wyglądu swojego bohatera. Pamiętaj! Wszystkie musisz uzasadnić lub podać przykład z tekstu, czyli cytat. Nie kopiuj książki, napisz coś od siebie.

Co musisz ująć w opisie:

• wygląd zewnętrzny np. sylwetka, wzrost, ubiór, znaki szczególne;
• cechy charakteru – podaj przykłady zachowania, usposobienia, sposób mówienia, napisz jak bohater traktuje innych;
• umiejętności – opisz co potrafi najlepiej albo z czym sobie nie radzi, jakie ma problemy.

3) ZAKOŃCZENIE

Zakończenie to miejsce na podsumowanie wypracowania oraz ocenę bohatera, którego opisujesz.

Napisz co myślisz o wybranym przez siebie bohaterze. Wyraź swoje własne zdanie.

Pytania pomocnicze, które pozwolą ci napisać zakończenie:

• Czy bohater wzbudza twoją sympatię? A może wręcz przeciwnie?
• Czy chciałbyś się z tą osobą zaprzyjaźnić?
• Czy zasługuje na podziw?
• Czy jest godna naśladowania?

Warto użyć zwrotów podkreślających twoje zdanie, np. moim zdaniem, myślę, uważam że, jestem pewny/jestem pewna.

Co dalej

Po zapoznaniu się ze schematem opisu postaci zdecyduj, które wypisane przez Ciebie skojarzenia pasują do odpowiedniej części. Ponumeruj je 1, 2, 3 tak jak części charakterystyki.

Zapewne promieni gwiazdy z numerem 2 masz najwięcej. To doskonale. Część zawierająca opis postaci powinna być najbardziej rozbudowana.

Czas na dopisanie brakujących elementów. Spróbuj na gwieździe skojarzeń dopisać coś, co pasowałoby do numerów 1 i 3, czyli do wstępu i zakończenia. Znów mają to być tylko słowa kluczowe, a nie całe zdania.

Najtrudniejsza część za tobą

Przeczytaj wszystko, co oznaczyłeś numerem 1. Sprawdź, czy informacje te pasują do wstępu.

Tak samo postępuj ze wszystkimi informacjami oznaczonymi numerami 2 i 3.

Przypomnij sobie jeszcze raz, jak powinny wyglądać poszczególne części charakterystyki i zacznij pisać.

Tak, teraz już tylko pisanie. Ale nie obawiaj się. Przecież masz już wszystkie informacje ułożone w odpowiedniej kolejności. Musisz tylko ubrać je w zdania i charakterystyka gotowa.

• Pamiętaj o akapitach.
• Unikaj powtórzeń.
• Pisz czytelnie i estetycznie.
• Pisownię trudnych wyrazów sprawdzaj w słowniku.

Powodzenia!

Mam nadzieję, że pisanie wypracowań zostało odczarowane i nie przestanie być powodem rodzinnym kłótni. Oczywiście trening czyni mistrza i za pierwszym razem nie wszystko pójdzie idealnie. Nie poddawaj się. Wspieraj swoje dziecko, ale nie pisz za nie wypracowań.

Schemat charakterystyki postaci oraz gwiazda skojarzeń zawierająca schemat opisu postaci ułatwią pracę w domu.

Autor tekstu: Katarzyna Pijanowska